هرآنچه باید درباره ی فیلترهای دستگاه تصفیه هوا بدانید

فیلترهای مختلفی در دستگاه های تصفیه هوا استفاده می شوند. اسامی بلند بالایی که شامل اسم هایی مانند فیلتر هپا، کربن اکتیو، لامپ UV و مواردی از این دست است. تنوع زیادی که ممکن است انتخاب یک دستکاه تصفیه هوا را کمی دشوار کند.

در این مقاله به معرفی انواع فیلتر های به کار رفته در دستگاه های تصفیه هوا می پردازیم و به بررسی جزئیات هرکدام از آن ها می پردازیم.

 

انواع فیلتراسیون در دستگاه های تصفیه هوا

 

به طور کلی دستگاه های تصفیه هوا از دو نوع فیلتراسیون استفاده می کنند:

• فیلتراسیون فعال (active)

در این روش تصفیه هوا، با یونیزه کردن آلاینده های موجود، هوای اتاق پاکیزه می شود. در نگاه اول (با توجه به اینکه در تبلیغات این نوع دستگاه ها گفته می شود که نیازی به تعویض فیلتر های آن وجود ندارد) خرید یک دستگاه تصفیه هوا با مکانیزم تصفیه فعال جذاب به نظر می رسد.

اما دستگاه هایی که از این نوع فیلتراسیون استفاده می کنند، در فرایند تصفیه هوا گاز ازن نیز تولید می کنند.

با بالا رفتن غلظت گاز ازن در محیط ممکن است عوارضی همچون:

• درد قفسه سینه
• سرفه
• سوزش گلو
• گرفتگی ریه

و در موارد خاص حتی به مرگ افراد نیز منجر شود. بنابراین استفاده از این دستگاه ها در محیط های خانگی ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد.

•  فیلتراسیون غیر فعال (Passive)

در این نوع فیلتراسیون، با مکش هوای اتاق به درون دستگاه و عبور از فیلتر های مختلف، هوای تمیز از سوی دیگر دستگاه خارج می شود. فیلتر های هپا و کربن اکتیو، پرکاربرد ترین فلیتر های تصفیه کننده هوا در این نوع دستگاه ها اند.

بر خلاف دستگاه هایی که از روش فعال برای تصفیه هوا استفاده می کنند، در این روش هیچ گونه ماده جدیدی از جمله ازن به محیط وارد نمی شود.

برند های جهانی و متخصص در حوزه دستگاه های تصفیه هوا نیز از این نوع فیلتراسیون استفاده می کنند.

 

انواع فیلتر های دستگاه تصفیه هوا

 

در دستگاه های تصفیه هوا از فیلتر های مختلفی استفاده می شود که در ادامه به معرفی هر یک از آن ها می پردازیم:

 

فیلتر اولیه یا پیش فیلتر، نخستین دیوار در برابر آلاینده ها

 

 

فیلتر های اولیه، نخستین خط دفاعی دستگاه های تصفیه هوا هستند. وظیفه این نوع فیلتر ها جذب ذرات بسیار بزرگ مانند پرز و مو و دیگر آلاینده های درشت است.

استفاده از فیلتر های اولیه باعث افزایش عمر فیلتر هپا و کربن اکتیو می شود. در واقع در نبود یک پیش فیلتر باکیفیت در دستگاه، تعداد دفعات تعویض فیلتر هپا و کربن اکتیو بسیار بیشتر خواهد بود.

 

 

 

فیلتر هپا، مهم ترین فیلتر در تصفیه هوا

 

 

 

 

آلودگی در کلانشهر هایی مانند تهران از جنس ذرات بسیار ریز PM 2.5  است. ذرات بسیار ریزی که توانایی ورود به جریان خون انسان و ایجاد مشکلات متعددی را دارند.

فیلترهپا از جنس الیاف است و وظیفه جذب چنین ذرات بسیار کوچک را به عهده دارد. ذراتی با اندازه ی ۰.۳ میکرون یا کوچکتر از آن که چشم انسان قادر به مشاهده آن ها نمی باشد. این ذرات شامل ویروس ها و باکتری ها نیز می باشد.

اندازه فیلتر هپا و درحقیقت حجم آن، تاثیرگذارترین عامل در کیفیت عملکرد فیلتر های هپا است.

درواقع به همین دلیل است که دستگاه های کوچک تصفیه هوا عملکرد مناسبی ندارند. چراکه با کوچک بودن ابعاد دستگاه اندازه و در نتیجه حجم فیلتر هپا بسیار کمتر خواهد بود.

 

 

فیلتر هپا برخلاف ادعای برخی از تولیدکنندگان دستگاه های تصفیه هوا، قابل شست و شو نیست و باید پس از پایان ظرفیت، تعویض شود.

یک فیلتر هپا باکیفیت باید چیزی در حدود یک و نیم تا دو سال. بسیاری از دستگاه های تصفیه هوا از فیلتر هایی استفاده می کنند که به دلیل حجم پایینشان هر ۴-۵ ماه نیاز به تعویض دارند. دستگاهی با فیلتر هپای باکیفیت انتخاب کنید.

به طور مثال یکی از تولیدکنندگان بومی دستگاه های تصفیه هوا شرکت نوجان است. در دستگاه های خانگی تصفیه هوا این شرکت از فیلتر هپایی استفاده شده که چیزی در حدود ۱۷۰۰۰ ساعت کار می کند.

 

فیلتر کربن اکتیو، جاذب آلاینده های شیمیایی

 

 

این فیلتر به عنوان مکملی برای فیلتر هپا در دستگاه های تصفیه هوا مورد استفاده قرار می گیرد. وظیفه کربن اکتیو جذب آلاینده های شیمیایی و بو ها است.

در واقع آلاینده هایی که فیلتر هپا قادر به جذب آن ها نیست را کربن اکتیو در مرحله ی بعدی تصفیه جذب می کند.

ذراتی که توسط این فیلتر جذب می شود به هیچ عنوان به هوا باز نمی گردد. ویژگی که باعث عملکرد بسیار مناسب آن در دستگاه های تصفیه هوا می شود.

مسئله ی بسیار مهم درباره ی فیلترهای کربن اکتیو حجم آن ها هاست. اکثر دستگاه های تصفیه هوا موجود در بازار از حجم بسیار کمی از کربن اکتیو در دستگاه های خود بهره می برند. حجمی معادل ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم از جاذب کربن.

 

 

این در حالی است که یک دستگاه تصفیه هوا باکیفیت باید در حدود یک تا دو کیلوگرم جاذب کربن باشد. حجم پایین فیلترهای کربن اکتیو باعث می شود تعداد دفعاتی که فیلتر باید در یکسال عوض شود، بسیار بیشتر باشد.

در دستگاه های باکیفیت خارجی مانند IQ air  حجم فیلتر کربن در همین حدود است. از نمونه  دستگاه های بومی با حجم مناسب کربن اکتیو و هپا نیز می توان به دستگاه های تصفیه هوا نوجان اشاره کرد.

 

لامپ UV و ابهامات استفاده از آن

 

 

اشعه فرابنفش می تواند باکتری ها و ویروس ها را از بین ببرد. درواقع دستگاه هایی که از لامپ UV استفاده می کنند توانایی تصفیه آلاینده های شهری که از جنس ذرات PM 2.5  هستند را ندارند.

در دستگاه های تصفیه هوایی که از این سیستم فیلتراسیون استفاده می کنند، لامپ UV با تابش به سطح فیلتر، با مولکول های گازی آلاینده واکنش می دهد و با تغییر ماهیت این آلاینده ها، هوا را ضد عفونی می کند.

نکته قابل توجه این است که در فرآیند تغییر ماهیت مولکول های آلاینده به ذرات بی خطر، ممکن است برخی از این مولکول ها با تبدیل ناقص به ذرات ناشناخته، خطرات بسیار زیادی را به وجود آورند.

علاوه بر آن در بیشتر موارد مسئله ی تعویض لامپ UV  معمولا توسط فروشندگان این محصولات توصیه نمی شود و عملا به دست فراموشی سپرده می شود. این در حالی است که عمر مفید هر لامپ تنها دو سال است و پس از آن در صورت عدم تعویض، دستگاه عملکرد مناسبی نخواهد داشت.

 

 

یون سازی در تصفیه هوا

 

 

یکی دیگر از انواع فیلتراسیون در تصفیه هوا یون سازی است. در این فرایند دستگاه با تولید یون منفی و آزاد سازی آن در هوا واکنش با ذرات آلاینده آغاز می شود. پس از آن این ذرات آلاینده با چسبیدن به یکدیگر یا به دیگر سطوح از هوا جدا می شوند.

دستگاه های یون ساز قادر به جذب انواع ذرات از جمله ذرات گازی اند. با این وجود تنها ذرات بزرگتر از ۱۰ میکرون را جذب می کنند و برای آلاینده های شهری که بسیار ریز هستند، کارآمد نخواهند بود.

این روش نیز با مشکلات زیادی همراه است. هنگامی که ذرات آلاینده باردار می شوند ممکن است روی دیوار ها و دیگر سطوح خانه و یا حتی بدن انسان بنشینند.

علاوه بر آن در فرآیند تصفیه هوا به این شکل گاز ازن تولید می شود. گازی که مشکلات زیادی را به وجود می آورد. از جمله ی این مشکلات می توان به سوزش گلو و درد قفس سینه اشاره کرد. علاوه بر آن در صورت بالا بودن غلظت این گاز خطرات بسیار بیشتری را نیز به همراه دارد که در برخی از موارد ممکن است به مرگ افراد منجر شود.

به نظر می رسد با وجود تبلیغات وسیعی که در زمینه نشاط آور بودن یون منفی انجام می شود، مضرات این نوع دستگاه ها از فایده های آن بیشتر باشد.

 

 

فتوکاتالیست ها با فرآیندی مشابه یون ساز ها

در دستگاه های فتوکاتالیستی بعد از آنکه لامپ UV سطح آغشته به اکسید تیتانیوم را فعال می کند، این ماده با آلاینده های موجود در هوا واکنش می دهد. فرآیندی مشابه با یون ساز ها.

در این نوع مکانیزم تصفیه هوا نیز مشکلاتی مشابه با یون ساز ها وجود دارد. از جمله اینکه پس از مدتی لامپ استفاده شده در این دستگاه ها با کاهش توانایی همراه می شود و قدرت دستگاه را برای تصفیه هوا کاهش می دهد.

همچنین با واکنش مولکول های آلاینده امکان تبدیل آن ها به ذرات پرخطر وجود دارد. ذراتی که عوارض ناشناخته و احتمالا خطرناکی را خواهند داشت.

 

الکترواستاتیک ها و تصفیه هوا

 

 

تصفیه هوا  در دستگاه های الکترواستاتیک در دو مرحله انجام می شود. در مرحله اول ذرات معلق پس از ورود به دستگاه از یک میدان الکتریکی با ولتاژ بالا یونیزه یا باردار می شوند.

 

 

 

در مرحله ی دوم ذرات باردار شده توسط صفحات فلزی با بار مخالف جذب و جریان هوا از دستگاه خارج می شود.

کل این نوع دستگاه ها شست و شوی صفحات فلزی آن هاست.

این صفحات پس از مدتی، نیاز به پاکسازی دارند اما مشکل از آن جایی شروع می شود که تعیین زمانی دقیق برای شست و شوی آن ها بسیار دشوار است. از سوی دیگر اگر دیر تر یا زود تر از زمان خاصی شسته شوند دستگاه با اختلال رو به رو می شود.

 

جمع بندی

 

با توجه به بررسی تمامی فیلترهای تصفیه هوا که در این مقاله صورت گرفت می توان در مجموع نتیجه گرفت که بهترین دستگاه های تصفیه هوا، دستگاه هایی با فیلتر های هپا و کربن اکتیو هستند که هیچ گونه ماده جدیدی را به محیط اضافه نمی کنند.

نکته قابل توجه در مورد خرید این نوع دستگاه ها، بررسی حجم فیلتر آن ها است. در میان دستگاه های موجود در بازار ایران، می توان به دستگاه تصفیه هوا خانگی نوجان اشاره کرد که از حجم بالایی فیلتر در دستگاه ها استفاده می کند.

نمونه های خارجی و جهانی نیز مانند کمفیل و IQ air نیز از شرکت های باسابقه در این صنعت به شمار می روند.